Năm Lửa thực hiện phê và tự phê

Năm Lửa tên thật là Trần Văn Soái, xuất thân là dân lao động tại bến xe, sau này trở thành trung tướng của quân đội Hòa Hảo, hoạt động chống lại Quân đội Quốc gia Việt Nam, Việt Minh, vào những năm cuối thập niên 1940 và đầu thâp niên 1950.
Trước năm 1947, Trần Văn Soái là chỉ huy trưởng Chi đội 10 lưu động thuộc Vệ quốc đoàn. Đây là lực lượng của Hòa Hảo chiến đấu trong hệ thống quân sự Vệ quốc đoàn do Nguyễn Bình làm Tổng chỉ huy. Dưới đây là một mẩu chuyện được lưu lại về ông xin được giới thiệu với bạn đọc

“Mười Trí nắm được Năm Lửa phần nào và đã tìm cách uốn nắn đạo quân Hòa Hảo của Năm Lửa. Anh đã gợi ý cho Năm Lửa áp dụng phê bình và tự phê bình để giúp nội bộ đoàn kết thân ái. Năm Lửa cũng đem về áp dụng, nhưng kết quả thật buồn cười. Hãy nghe một cán bộ ta “cấy” vào bên cạnh Năm Lửa kể:

Trong một cuộc họp cấp bộ Hòa Hảo ở Cần Thơ, Năm Lửa trịnh trọng tuyên bố:

– Việt Minh tiến bộ nhờ có võ khi phê bình và tự phê bình. Hôm nay, Năm (Năm Lửa tự xưng là Năm) quyết định mở hội nghị phê bình và tự phê bình trong nội bộ. Có ai tự phê bình gì không? Im lặng nặng nề. Năm Lửa xoa xoa bộ râu củ ấu rậm rì:

– Một … hai … ba … Không có thì thông qua. Bây giờ tới mục phê bình. Bắt đầu từ Năm đây. Có ai phê bình Năm gì không?

Không khí lại chìm lặng nặng nề. Năm Lửa lại xoa xoa bộ râu củ ấu:

-Tụi bay cứ mạnh dạn phanh phui, giúp tao sửa chữa. Tao không phiền trách tụi bay đâu.

Một đứa rón rén đưa tay. Năm Lửa khoái chí.

– Như vậy mới được chớ! Mầy phê bình Năm cái gì đây?

Người kia ấp úng:

– Em xin phê bình ông Năm nóng tánh.

Năm Lửa bật cười:

– Phải, tao nóng tánh.Bởi vậy mới có tên Năm Lửa. Nhưng đó là tánh trời sanh, làm sao bỏ được! Còn ai phê gì Năm nữa không?

Một người khác đưa tay lên:

Em xin phê bình anh Năm hay chửi thề đ.m.

Bộ râu củ ấu vểnh lên. Hai mắt Năm Lửa trợn trừng, nhưng hắn vội dằn xuống được:

– Ờ đúng. Năm quen đ.m. hồi còn đứng bến xe. Muốn bỏ phải từ từ. Còn đứa nào phê bình gì nữa không?

Thấy thái độ mềm mỏng của Năm Lửa, một người thứ ba mạnh dạn đưa tay:

– Em xin phê bình ông Năm… tới đây người ấy bỗng ấp úng. Năm Lửa xoa xoa bộ râu củ ấu, khuyến khích:

– Cứ nói tự nhiên, không việc gì phải ngại.

Người kia cố lấy can đảm nói thật nhanh:

– Em xin phê bình anh Năm hay vuốt đít em vợ.

Bầu không khí trong cuộc họp như nháng điện. Ai nấy đều xanh mặt, hết nhìn Năm Lửa đến nhìn kẻ táo tợn dám cho nổ quả bom thúi làm cả hội nghị suýt chết ngạt.

Lần này thì Năm Lửa không còn dằn được nữa. Bộ râu củ ấu rậm rì vểnh lên tới mang tai, hai mắt trợn trừng chỉ còn tròng trắng. Hắn đập bàn hét to:

- Đ.m. cái thằng phê bình lãng xẹt! Dê em vợ mà cũng đem ra đây phê bình. Đ.m. không hội nghị hội nghiếc gì hết! Giải tán!

(Trích đoạn tiểu thuyết “Người Bình Xuyên” của tác giả Nguyễn Hùng, Nhà xuất bản Công an nhân dân. CAND, 1988,  tr. 229, 230)