Diễn đàn khu vực hợp tác kinh tế Pháp ngữ

Trần Đông Phong

Diễn đàn khu vực hợp tác kinh tế Pháp ngữ diễn ra trong 2 ngày 3-4 tháng 4 năm 2014 tại khách sạn Mélia, Hà Nội. Hơn một trăm đại biểu thuộc khu vực nói tiếng Pháp từ Á, Âu, Phi, Mỹ đã đến dự. Diễn dàn này được tổ chức để chuẩn bị nội dung cho Hội nghị thượng đỉnh Pháp ngữ sắp được tổ chức vào tháng 6 tới tại Dakar, Senegal. Rất nhiều tham luận và thảo luận đã được trình bày theo các chủ đề đa dạng như kinh tế, văn hóa, giáo dục, ngôn ngữ, nông nghiệp, y tế….. Nếu để ý một chút, người ta có thể thấy, trong khi trình bày, bên cạnh nội dung chuyên môn, các diễn giả còn cố ý thể hiện trình độ tiếng Pháp của mình thông qua cách sử dụng tiếng Pháp nhuần nhuyễn như phát âm giọng mũi kiểu Paris, nói với tốc độ cao nhưng vẫn tròn vành rõ chữ, sử dụng các từ, cụ từ mở đầu, kết thúc, nối đoạn mỗi ý một cách cầu kỳ.

Hơn 20 mươi năm trước, mấy năm làm đại diện ở UNIDO, Italia vẫn dùng tiếng Pháp hàng ngày, còn dạo này thì một năm 2 lần nói tiếng Pháp là dịp Quốc Khánh Pháp 14 tháng 7 thường được mời tới dự buổi chiêu đãi của Sứ quán Pháp và cuối năm công ty Pháp EDF đến chào xã giao. Vừa may nhận được Giấy mời tham dự Frorum Pháp ngữ này. Sau khi làm thủ tục đăng ký đại biểu, lững thững đi vào. Hội trường đông nghịt, không còn một chỗ trống. May quá đầu hàng ghế cuối còn một chố, ghé xuống ngồi, bên cạnh là một em gái nói giọng Huế rất dễ thương. Hóa ra là em rất biết thơ Pháp, cùng nhau trao đổi mấy câu thơ Pháp về Alfred de Vigny, hoa thạch thảo, Cầu Mirabau. Chợt có một thanh niên đến nói nhỏ vào tai, mời chú lên hàng ghế đại biểu, trên đấy có biển tên chú rồi. Tiếc quá thế là phải chia tay em gái Huế, vội tặng em cuốn thơ dịch thơ Pháp, Nhớ chuyện nay, mà không kịp ghi lời đề tặng.

Trên bàn các Đại biểu ngồi cạnh là ông Osian Jones, Trưởng văn phòng điều phối viên thường trú của Liên hợp quốc tại Việt Nam. Trao đổi mấy mới  biết ông này là người vùng Bretagne, Pháp, nơi hạm đội của thủy sư đô đốc Pháp, de Villegaignon xuất phát đi đón nữ hoàng Marry Stuart và trở về. Sự kiên này đã tạo tiền đề cho Bài thơ Son-nê của nữ hoàng An-ba của Mary Stuart và bài Chữ ký của nữ hoàng An-ba của Anatole France in trong cuốn Nhớ chuyện nay (2 bài này đã đăng trên BlogE). Tặng Osian cuốn thơ với mấy lời đề tặng.

Bên lề Diễn đàn, gặp gỡ giao lưu thơ Pháp với khá nhiều đại biểu trong và ngoài nước. Đặc biệt có đại biểu không phải là người Pháp nhưng thấy trong cuốn thơ Nhớ chuyện nay có tác giả là người nước mình nên đề nghị cùng chụp ảnh với dịch giả để làm kỷ niệm. Đó là Ian Morissette, người Quebec, Canada, Đại diện Phái bộ của Chính phủ Quebec về Pháp ngữ và đa biên tại Paris. Ian rất thích bài thơ Tiếng gió thôi to (La grande voix du vent) của nhà thơ Hector de Saint-Denys Garneau, người Quebec, Canada. Rồi đến Samuel Waelty, người Thụy Sỹ, Giám đốc Văn phòng hợp tác của Thụy Sỹ với Việt Nam. Đó là 2 bài thơ của 2 tác giả Thụy Sỹ, Bài Mùa hè ám ảnh nắng vàng của Louis de Courten và Bên sườn núi Mô-lê-dông của Célestin Castelle (đã đăng trên BlogE).

Dưới đây giới thiệu bài thơ Tiếng gió thổi to của Hector de Saint-Denys Garneau để mọi người cùng thưởng thức.

 Hector de SAINT-DENYS GARNEAU (1912-1943): Họa sỹ, nhà thơ tiếng Pháp, người Canada, sinh ra ở Montréal, mất ở Sainte-Catherine-de-la-Jacques-Cartier, Québec, được coi là nhà thơ hiện đại thực thực thụ nhất, ông nội là nhà thơ Alfred Garneau, cụ nội là nhà sử học Xavier Garneau.

La grande voix du vent

La grande voix du vent
Toute une voix confuse au loin
Puis qui grandit en s'approchant,
Devient
Cette voix-ci, cette voix-là
De cet arbre et de cet autre
Et continue et redevient
Une grande voix confuse au loin.

Hector de SAINT-DENYS GARNEAU

Tiếng thổi lớn của gió

Tiếng đâu gió thổi ù ù

Nghe qua như lẫn tiếng xa thồi về

Càng gần tiếng gió càng to

Chỗ kia cũng thấy, chỗ này cũng nghe

Cây này cho tới cây kia

Liên miên gió thổi chuyển đi lại về

Tiếng to nghe lẫn nơi xa

Trở thành tiếng gió lúc xa lúc gần.

(Trần Đông Phong dịch từ nguyên tác tiếng Pháp thơ của Hector de SAINT-DENYS GARNEAU)