Ngày thơ Việt Nam 2014 và Bài thơ viết trên Đảo Lý Sơn

          Trần Đông Phong

Trưa nay cùng mấy anh em trong Cơ quan đi ăn trưa, gửi xe ở 65 Văn  Miếu, vào Quốc Tử Giám vãn cảnh. Vào đến nơi mới biết hôm nay ở đây tổ chức Hội thơ nhân Ngày thơ Việt Nam 14-2-2014 với chủ đề Từ Điện Biên tới Hoàng Sa – Trường Sa.

Để ý một chút có thể thấy đến thăm Văn Miếu còn có khá đông người nước ngoài. Phần trưng bày thơ có chủ đề về các nhà thơ và tác phẩm trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ. Nội dung khá phong phú gồm giới thiệu tác giả và tác phẩm chính từ Trần Đăng Khoa với “Hạt gạo làng ta…” tới Nguyễn Mỹ “Tôi nhớ mãi cái màu đỏ như màu đỏ ấy…”, rồi Lê Anh Xuân “Máu anh phun theo lửa đạn cầu vồng…” và nhiều nhà thơ quen thuộc nổi tiếng khác nữa. Đang lúc thưởng ngoạn thơ, chợt có em trong Cơ quan gọi anh ơi có mấy người nước ngoài hỏi về nội dung trưng bày mà em không biết giải thích thế nào. Hóa ra là mấy đoàn khách nước ngoài Âu, Mỹ thăm quan Văn Miếu rất quan tâm đến các trưng bày giới thiệu về thơ Việt Nam. Sẵn máu thơ văn, mình giở ngay sở trường tiếng Anh, tiếng Pháp giới thiệu nội dung cơ bản của Hội thơ và các tác giả, bài thơ liên quan. Các bạn quốc tế rất hứng thú, xúm vào khá đông nghe. Đang thao thao bất tuyệt chợt em trong Cơ quan giật áo nhắc về thôi, anh nói đến hơn một tiếng rồi đấy. Nhìn đồng hồ đã hơn hai giờ chiều.  Góp ý với một vị trong Ban tổ chức ở đấy là giá có phần giới thiệu bằng tiếng nước ngoài thêm thì Hội thơ sẽ thành công hơn nữa.

Lại nhớ lại năm trước có việc đến đảo Lý Sơn, tranh thủ lúc rảnh thăm quan quanh đảo, liên hệ với các tài liệu đã đọc trước làm một bài thơ chữ Hán, Đường luật theo thể thất ngôn bát cú. Bài thơ này được đăng trong cuốn Cảm Diêm thần (NXB Văn hóa Thông tin) và tái bản trong cuốn Đường thi ngẫu tập (NXB Văn học). Đó là bài Đề Hoàng Sa đội chi tích sơ hành xứ (Đề vào nơi ngày trước Đội Hoàng Sa đã đi qua).

     Như bình thường bài thơ gồm các phần: 1/ Chữ Hán, 2/ Phiên âm, 3/ Dịch nghĩa, 4/ Tiếng Anh.

Chữ Hán:

題黄沙隊之昔所行處

大人辨理須惟據　
幾百年前史以查　
木棹布帆兼北海　　
乘風踏浪管黄 沙　
天孔有緣成石寺

理山不盡是風波　
豐功此隊名誰記　
侯爵欽差賜隊該　

Đề Hoàng Sa đội 
chi tích sở hành xứ

Đại nhân biện lý tu duy cứ

Kỷ bách niên tiền sử dĩ tra

Mộc trạo bố phàm kiêm Bắc Hải　

Thừa phong đạp lãng quản Hoàng Sa　
Thiên Khổng hữu duyên thành thạch tự

Lý Sơn bất tận thị phong ba

Phong công thử  đội danh thùy ký 

Hầu tước khâm sai tứ đội cai.

Chú dẫn:

- Tháng 3 - 2013, đi làm việc ở Lý Sơn, nhân đó thăm cảnh vật, nhớ chuyện xưa, đề mấy dòng.

- Hoàng Sa đội : Theo Phủ biên tạp lục của Lê Quý Đôn và các tài liệu chính sử khác, từ thế kỷ 17 Chúa Nguyễn, Đàng Trong lập Đội Hoàng Sa để quản lý, khai thác quần đảo Hoàng sa. Sau đó lập thêm đội  Bắc Hải do đội Hoàng Sa kiêm quản để quản lý khai thai thác các vùng biển thuộc Đàng Trong.

- Bắc hải: Vùng biển do Đội Hoàng Sa kiêm quản.

- Hoàng Sa: Quần đảo do đội Hoàng Sa quản lý, khai thác.

- Thiên Khổng thạch tự : Chùa Hang ở đảo Lý Sơn.

- Lý Sơn : Đảo Lý Sơn thuộc tỉnh Quảng Ngãi nơi làm căn cứ hậu cần và tuyển mộ nhân lực chủ yếu cho đội Hàng Sa.

Dịch nghĩa:

Đề vào nơi đội Hoàng Sa ngày trước đã đi qua

Người lớn tranh luận nên suy xét chứng cứ.

Đã tra cứu trong sử sách từ mấy trăm năm trước,

Với mái chèo bằng gỗ, cánh buồm bằng vải thô, phụ trách thêm vùng Bắc Hải.

Nương theo luồng gió, đạp lên sóng cả quản lý quần đảo Hoàng Sa.

Hang trời có duyên nên trở thành ngôi chùa đá,

Ở đảo Lý Sơn sóng gió không bao giờ ngừng.

Đội này có công lao to lớn, ai nhớ tên tuổi của họ?

Có những người đội trưởng được phong tước hầu, được bổ nhiệm làm khâm sai thay mặt vua  xử lý công việc.

English Explanation:

Writing on the place in which The team of Yellow Sand went through in previous days

When Gentlemen discuss and debate, the proof should be based,

The following issues are referred in the official history since some hundred years ago.

With the wooden oars and the sail of canvas, the team simultaneously held the North Sea,

Making use of wind and riding waves, they managed the islands of Yellow Sand.

The Natural Cave had Buddha destiny, so it became the stone temple,

In the island Ly Son winds and waves never stop.

This team made great achievements, but who remember their names,

Heads of the team were granted as marquis or King’s envoy.
 

Notes:

- Team of Yellow Sand: By Le Quy Don and the official history, since 17^th Century the team of Yellow Sand were established by Nguyen Lord, Dang Trong (Cochinchina) to manage the islands of Yellow Sand. Latter on the Team of North Sea also was set up under the simultaneous holding of the team of Yellow Sand for being in charge of  the North Sea.

- North Sea: the sea belongs to Dang Trong (Cochinchina).

- Ly Son: the island belongs to Quang Ngai province, at which the logistic basement was set up and the crews were mainly recruited for the team of Yellow Sand.

(TĐP)