Kể về những người bạn của mình

PI TA GAY

Pi Ta Gay (1957), tên thật là Tạ Hữu Gay, quê Yên Mỹ - Hưng Yên, cháu đời thứ 127 của nhà toán học Pi Ta Go (người Hi Lạp). Vì tôn thờ cụ tổ của mình mà quyết theo đuổi học toán, nhưng lực bất tòng tâm nên bạn đành phải phụ lòng cụ tổ.

Ngày còn học cùng nhau, Gay học giỏi văn nhất lớp. Mình bao giờ cũng chỉ đứng thứ 2 sau bạn. Văn mình còn có lúc bị cô giáo chê chứ Gay thì mình không thấy cô chê văn bạn lần nào. Cách phân tích và bình luận văn học của Gay thật sắc sảo và chắc chắn. Chữ bạn cũng rất đẹp. Tác phong của bạn giống như thấy đồ ngày xưa, thật thư thái, đĩnh đạc, trái ngược với dáng người bạn nhỏ thó, khắc khổ. Đáng lẽ bạn nên chuyển sang nghề văn chương thì hợp hơn. Nếu không là giáo viên dạy văn thì cũng làm nhà văn, ít nhất còn to khỏe hơn nhà thơ Đỗ Trung Quân. Bạn lại lao vào học toán, trong khi khả năng về toán của bạn chỉ vào loại trung bình khá. Cuối cùng lại theo cả lớp nghe lời thầy chủ nhiệm đăng ký thi vào Đại học Bách khoa. Thế là trượt. May mà ngày đó số lượng người thi vào đại học không nhiều như bây giờ, không đủ điểm vào Bách Khoa vẫn có thể chuyển sang trường khác một cách dễ dàng. Người ta xếp bạn vào học Đại học Xây dựng vừa học vừa làm ở cạnh trường Bách Khoa (Sau chuyển thành Trường Đại học Xây dựng). Thỉnh thoảng gặp nhau, bọn mình lên giảng đường thì bạn tay bay, tay thước đi xây. Rồi ra trường. Mình vào quân đội. Gay về một công ty xây dựng đang thi công công trình ở Hải Dương. Hai mươi năm sau mới gặp lại.

Năm 2000, mình, Quang Hưng và Kỳ về thăm nhà Gay ở Thị trấn Phả Lại, Chí Linh Hải Dương để thu thập ảnh, thông tin gia đình phục vụ cho việc làm cuốn kỷ yếu của lớp. Lúc đó, Gay đang làm cán bộ phòng kế hoạch nhà máy Nhiệt điện Phả Lại. Vợ bạn là giáo viên Trường mầm non của Nhà máy. Gia đình bạn cũng đã xây được nhà khá khang trang. Hai con gái mang gien của bố cũng rất giỏi văn, đều đoạt giải học sinh giỏi văn và học trường chuyên của tỉnh.

Gay hay nghiên cứu văn học cổ Trung Hoa nên cầu kỳ cả trong cách đặt tên con. Cô chị tên là Tạ Thị Yến Ly, tuy học giỏi văn nhưng lại thi vào Bách Khoa ngành công nghệ thông tin giờ công tác tại Hà Nội. Cô em là Tạ thị Linh Vân học Đại học Kinh tế quốc dân sắp ra trường. Nghe Gay giải thích về điển tích mà bạn đã nghiên cứu để đặt tên cho con cũng mất cả tiếng đồng hồ rồi.

  

Tuần trước họp mặt bạn bè lớp chuyên toán cấp 3 tỉnh Hải Hưng (khóa 1972-1975), Gay  thông báo không đến dự được vì đang ốm. Mấy hôm sau nhận được tin báo bạn đã nhập Viện Huyết học và Truyền máu Trung ương. Mình và mấy bạn cùng lớp đến thăm thấy bạn gầy và xanh quá. Vợ Gay bảo đã tiếp một lít rưỡi máu rồi mới được như thế. Đến thời điểm đó vẫn chưa xác định được bạn mắc bệnh gì nhưng mình đoán là khá nghiêm trọng. Gay vốn đã nhỏ bé, giờ lại càng bé nhỏ hơn trong bộ quần áo bệnh viện. Chiều qua gọi điện cho bạn lại được thông báo đã chuyển vào Viện Quân y 108 điều trị. Mình lo cho bạn quá, đúng là Pi Ta Gay rồi.

Hôm gặp mặt lớp năm 2010 kỷ niệm 35 năm ngày tốt nghiệp cấp 3, Gay tuyên bố, bạn là người đặc biệt. Đặc biệt ở chỗ là học sinh lớp toán đặc biệt nhưng lại đi thi học sinh giỏi văn của tỉnh và là học sinh giỏi văn nhất trường cấp 3 thị xã Hưng Yên thời đó. Bạn cũng tiết lộ hồi ấy đã thầm thương trộm nhớ bạn Bím ngồi bên cạnh rồi mà không dám bày tỏ nỗi lòng.

Gay ơi, bây giờ mình mong bạn đừng là người đặc biệt nữa. Hãy làm người bình thường, khỏe mạnh vui vẻ bên vợ con và thỉnh thoảng viết một bài thơ, một câu chuyện tặng bạn bè hay một “tình xưa” nào đó. Bím đã đi sang thế giới bên kia một năm rưỡi rồi. Gay không phải nặng lòng với những ký ức ngày xưa mà thêm ốm. 

Hãy cố gắng lên Pi Ta Gay!

(Ngô Công Thành 10/2012)