Về sự kiện Bác Hồ về nước ngày 6/2/1941

Suy ngẫm về một sự kiện lịch sử, nhưng 2 người trong cuộc thì kể khác nhau. Chuyến về nước ngày 6/2/1941, Hồ Chí Minh đi cùng nhóm có Lê Quảng Ba, Đặng Văn Cáp, Phùng Chí Kiên, Hoàng Lộc và Thế An. Trong số này, Hoàng Lộc và Thế An chỉ là những người phục vụ, Phùng Chí Kiên hy sinh cuối năm đó. Sau này, ông Đặng Văn Cáp kể rằng, đoàn về nước này không đi qua cột mốc biên giới 108, mà được ông Vũ Anh và Hoàng Sâm (đã về từ trước đó để làm "tiền trạm") đón thẳng xuống gần hang Cốc Bó, sau đó Lê Quảng Ba và Hoàng Sâm mới đi tìm cơ sở.
Còn Lê Quảng Ba thì kể rằng, đoàn đi qua mốc biên giới 108, và Hồ Chí Minh còn cúi xuống đọc chữ ở cột mốc. Ông Lê Quảng Ba nói rõ, hai mặt cột mốc đều có chữ Tàu và chữ Pháp. Theo Lê Quảng Ba, đoàn đi đến nhà cơ sở (ông Máy Lỳ) rồi khi thấy nhà nghèo quá, Hồ chí Minh mới bảo đi ra rừng ở, ông Máy Lỳ chỉ cho đoàn cái hang Cốc Bó...
Điều lạ là 2 câu chuyện hồi tưởng này, của Lê Quảng ba và Đặng Văn Cáp, đều in trong sách "Bác Hồ với Việt Bắc", NXB Chính trị quốc gia, 2011.
Lê Quảng Ba sinh năm 1914, sau là Trung tướng; Đặng Văn Cáp sinh năm 1896, sau chỉ làm Chủ tịch Hội đông y VN... Hồi ký Lê Quảng Ba kể chi tiết hơn, nhưng không đưa ra nhân chứng nào, cứ như chỉ có ông biết mọi chuyện; còn ông Đặng Văn Cáp thì kể sơ sài thôi, nhưng lại có thêm nhân chứng là Hoàng Sâm và Vũ Anh. Tiếc thay đến nay tất cả các ông đều từ trần cả rồi...
Tôi đang đọc về thời kỳ Việt Minh, một thời kỳ có một đội quân trẻ trung thực sự vì lý tưởng cao đẹp là giải phóng dân tộc, gắn bó với nhân dân... Nhưng có đọc kỹ thì mới phát hiện ra nhiều điều băn khoăn, trên đây chỉ là một trong nhiều sự kiện...
Ghi chú thêm: Vũ Anh vào năm 1941 là Ủy viên Trung ương hoạt động ở Côn Minh, cùng với Phùng Chí Kiên. Hoàng Sâm sau là Thiếu tướng, hy sinh năm 1968.